Biển súc hay còn gọi là Càng tôm; Rau đắng; Cây xương cá; Biển trúc; Biển biện; Biển nam; Phấn tiết thảo; Đạo sinh thảo; Vương sô; Bách tiết thảo; Trư nha thảo; Thiết miên thảo; Tàn trúc thảo, thuộc họ Rau răm với danh pháp khoa học là Polygonaceae. Trong những năm gần đây, Biển súc ngày càng trở nên quen thuộc trên thị trường thực phẩm nước ta. Loại thực phẩm này không chỉ là nguyên liệu dùng để chế nên các món ăn ngon và hấp dẫn mà còn là một vị thuốc Đông y khá độc đáo. Trong y học, Biển súc có tác dụng lợi tiểu, thông lâm, sát trùng, dùng trong những trường hợp thấp nhiệt, lâm bệnh, vưu trùng, ác thương.
Thành phần hóa học
Thành phần hóa học của biển súc gồm có tannin, vitamin C, carotin, flavonoid, avicularin, quexetin và arabinoza, đường, tinh dầu, nhựa, sáp.
Tác dụng của Biển súc
Theo y học cổ truyền
Tính vị: Theo tài liệu cổ, rau Đắng đất có vị đắng, tính bình, không độc. Vào hai kinh vị và bàng quang.
Công năng: Kháng viêm, kháng khuẩn, lợi tiểu, chữa đái buốt, sỏi thận, thuốc giải độc, chữa rắn cắn, mụn nhọt, vàng da.
Theo y học hiện đại
Hạ huyết áp, tăng cường hô hấp
Theo nghiên cứu của A.D.Turova và một số tác giả Liên Xô cũ, rau Đắng (ở vùng miền nam Liên Xô cũ) có tác dụng hạ huyết áp và hỗ trợ tăng hô hấp.
Tăng co bóp tử cung, tăng thời gian đông máu, tăng lượng nước tiểu
Theo nghiên cứu từ Liên xô cũ, dịch chiết nước của rau Đắng có thể tăng co bóp tử cung, làm tăng thời gian đông máu, tăng lượng nước tiểu.
Nghiên cứu thuốc từ rau Đắng đất cho sản phẩm thuốc avicularen (là hỗn hợp dịch chiết rau đắng từ cồn 70 độ và bã sau khi chiết với tỷ lệ 1:1). Avicularen làm tăng thời gian đông máu nhưng không ảnh hưởng tới độ nhớt máu của động vật nghiên cứu.
Chống viêm và chống oxy hóa
Theo thông tin công bố trên tạp chí Fitoterapia, nghiên cứu trong phòng thí nghiệm 11 hoạt chất flavonol glucuronides được chiết từ rau Đắng đất đều cho kết quả chống oxy hóa và kháng viêm.
Hỗ trợ trong điều trị viêm nướu
Thí nghiệm khảo sát từ tạp chí Journal of Ethnopharmacolocy trên 60 nam giới (độ tuổi từ 18 – 25 tuổi) dùng nước súc miệng chiết xuất từ rau Đắng đất 02 lần mỗi ngày, dùng liên tục trong 02 tuần cho kết quả tình trạng viêm nướu được cải thiện tốt.
Điều trị ung thư vú
Theo thông tin từ tạp chí Journal of Phamarceautical Sciences, chiết xuất cồn của rau Đắng đất giúp ức chế tế bào ung thư vú dòng MCF – 7. Nghiên cứu ở Iran cũng cho kết quả tỷ lệ khá cao khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.
Rau Đắng đất có tác dụng chống lại quá trình oxy hóa, khử các gốc tự do dẫn đến ngăn ức chế phát triển tế bào ung thư, có lợi cho các bệnh nhân mắc bệnh Parkinson, Alzheimer, tim mạch.
Ức chế xơ vữa động mạch
Nghiên cứu trên chuột cho thấy chiết xuất từ rau Đắng đất giúp làm giảm cân, giảm mỡ trong máu, hạ huyết áp và ức chế các mảng xơ vữa động mạch. Đây được xem là tiềm năng ngăn chặn xơ vữa động mạch (theo tạp chí Journal of Ethnopharmacology).
Giúp giảm mệt mỏi
Theo tạp chí Phytomedicine, thí nghiệm trên chuột bị căng thẳng trong 15 ngày liên tiếp dùng chiết xuất rau Đắng đất quan sát thấy giảm mệt mỏi rõ rệt.
Ngoài ra, rau Đắng đất có vitamin C với lượng khá cao có tác dụng giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, làm bền thành mạch.
Bên cạnh đó, một số thành phần tốt cho sức khỏe như: Tanin, saponin, flavonoid, alkaloid và sesquiterpene có khả năng kháng khuẩn rất tốt ở một số vi khuẩn gram âm và gram dương.
Rau Đắng đất còn có công dụng hỗ trợ chữa cảm cúm, mụn nhọt, nhiễm trùng đường tiết niệu hay tiêu hóa.
Liều lượng và cách dùng Biển súc
Liều lượng: 6 - 12g/ ngày.
Có thể dùng tươi sao khô hoặc phơi khô rồi sắc uống.
Nếu dùng giã nát để đắp ngoài thì không kể liều lượng.
Bài thuốc chữa bệnh từ Biển súc
Trị viêm bàng quang
Nguyên liệu: Biển súc 12g; Tỳ giải, Bồ Công Anh, mỗi vị 20g; Sài Hồ, hoàng cầm, hoạt thạch, cù mạch, mỗi vị 12 g; mộc thông 6 g. Ngoài ra, nếu kèm theo tiểu ra máu, có thể thêm Sinh Địa, Chi Tử sao đen, rễ cỏ tranh mỗi vị 12g.
Cách làm: Sắc lấy nước uống một lần mỗi ngày.
Trị viêm đường niệu
Nguyên liệu: Biển súc 20g, Xa tiền thảo, Thạch vỹ đều 12g, Cam Thảo 6g.
Cách làm: Sắc lấy nước uống ngày một lần.
Trị bí tiểu
Nguyên liệu: Biển súc, mộc thông, xa tiền, cù mạch, sơn chi tử, hoạt thạch mỗi vị 12g; đại hoàng 8g, chích thảo 6g.
Cách làm: Sắc lấy nước uống mỗi ngày một lần.
Trị viêm ruột, kiết lỵ
Nguyên liệu: Biển súc 16g, Xa tiền tử 12g, Tiên hạc thảo 16g.
Cách làm: Sắc lấy nước uống.
Trị sưng đau
Nguyên liệu: Biển Súc phơi hoặc sấy khô, tán nhỏ.
Cách làm: Ngâm với rượu trắng, dùng để xoa bóp hàng ngày.
Ngoài ra, cũng có thể rửa sạch cây tươi, giã nhuyễn, thêm nước lọc để uống.
Hỗ trợ trị rắn cắn, bụng giun
Nguyên liệu: Biển Súc, cỏ nọc rắn, 40-60g mỗi vị.
Cách làm: Sắc lấy nước uống mỗi ngày đến khi khỏi.
Trị trùng roi âm đạo, ngứa ngoài da, giun đũa, giun móc câu
Trùng roi: Biển súc tươi 250g, sắc trong 1500ml nước; dùng để rửa ngứa ngoài da.
Giun móc: Biển súc 40g, sắc đặc, uống một lần mỗi ngày, trong 3 ngày liền.
Giun chui ống mật: Biển súc 40g, giấm 120g, sắc với 3 chén nước, đun đặc còn 1 chén chia 2 lần uống.
Trị đau răng
Nguyên liệu: Biển súc 50 - 100g sắc nước chia 2 lần uống mỗi ngày. Ngoài ra cũng có thể dùng Biển súc 40 - 80g tươi, gia với trứng gà, gừng tươi vừa đủ sắc uống trong ngày 1 lần trong 20 ngày.
Lưu ý khi sử dụng Biển súc
Độc tính
Thí nghiệm trên thỏ và mèo cho thấy Biển súc có thể gây ra độc tính (liều gây chết khi uống là 20mg/kg thể trọng).
Đối tượng
Biển súc có vị đắng, tính hàn nên không lạm dụng vì nguy cơ tăng độc tính.
Bệnh nhân có thể trạng khỏe mạnh, không bị thấp nhiệt thì không nên dùng biển súc.
