Dừa cạn

Dừa cạn là gì?

• Dừa cạn - loài hoa cây cảnh được nhiều người yêu thích và trồng trong sân vườn, còn được biết đến là một loại thảo dược dân gian hữu ích. 

----------------------------------------------------

Thành phần hóa học của dừa cạn

• Theo nhiều nghiên cứu khoa học, cây dừa cạn chứa đến khoảng 70 Alkaloid thuộc nhiều nhóm khác nhau, hầu hết là Alkaloid nhân indol. Trong đó nổi bật nhất là các Alkaloid như vinblastin và vincristin, isoleurosin, lochneridin, sitsirikin, vancomycin, catharin, vindolicin.

Tác dụng của dừa cạn

• Theo y học cổ truyền, dừa cạn là dược liệu có vị hơi đắng, tính mát, có tác dụng hoạt huyết, hạ huyết áp và giải độc cho cơ thể.
• Vinblastin trong dừa cạn rất tốt cho người bệnh ung thư nhưng lại gây hại cho thai nhi, ức chế hệ thần kinh. Vì vậy chúng được dùng để hạn chế hình thành bạch cầu dư thừa ở các trường hợp bị ung thư máu.
• Thân và lá cây dừa cạn có khả năng lọc máu và nâng cơ da.
• Ngoài ra, dừa cạn còn được sử dụng phổ biến để thông tiểu tiện, lợi tiểu, chữa các bệnh đi tiểu ít, tiểu buốt, bệnh cao huyết áp, điều trị vấn đề tiêu hóa kém và lỵ cấp, mạn tính.

Liều lượng và cách dùng dừa cạn

• Có thể dùng toàn bộ cây dừa cạn làm thuốc chữa bệnh. Trung bình liều lượng sử dụng thuốc khoảng 8-20g/ngày ở dạng thuốc sắc, cao lỏng hay viên nén từ cao khô.
• Trên thị trường, chiết xuất dừa cạn thường được bán là vincaleucoblastin (hay vinblastine) dưới dạng muối sulfat, dùng tiêm tĩnh mạch với liều lượng 0,10–0,15mg/kg thể trọng. Thuốc này chủ yếu được dùng để chống lại bệnh Hodgkin và người bệnh cần phải theo dõi bạch cầu khi dùng.
• Một thành phần khác trong dược liệu này được sản xuất là leurocristine (hay vincristine) dưới dạng muối sulfat, dùng tiêm tĩnh mạch với liều 0,03–0,1mg/kg trong các trường hợp bệnh về máu, bệnh bạch huyết.

Một số bài thuốc chữa bệnh từ dừa cạn

• Dưới đây là một số bài thuốc hữu hiệu và phổ biến từ cây dừa cạn:
  • Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư: 30g cây xạ đen và 15g cây hoa dừa cạn, đem sắc với 1 lít nước đến khi còn 700ml thì tắt bếp, chia thành 3 lần uống và dùng sau khi ăn 30 phút.
  • Hỗ trợ điều trị chứng tăng huyết áp: Chuẩn bị 140g cam thảo đất, 120g đỗ trọng, 160g dừa cạn, 100g chi tử, 160g cỏ xước, 180g lá đinh lăng và 150g hoa hòe. Tất cả đem sao giòn, tán vụn và bảo quản trong hộp kín. Mỗi ngày lấy 40g hãm với 1 lít nước sôi trong vòng 10 phút và dùng thay nước trà.
  • Điều trị zona thần kinh: Hạ khô thảo, bông dừa (sao vàng, hạ thổ), cam thảo đất, thổ linh và nam tục đoạn mỗi vị 16g, chi tử và bạch linh mỗi vị 10g, kinh giới 12g. Đem sắc 3 lần và uống 3 lần/ngày. Uống cho đến khi khỏi.
  • Đắp làm giảm đau nhức: Lấy 1 lượng bằng nhau lá cây hòe và lá cây dừa cạn. Đem giã nhỏ và đắp lên vùng đau nhức, băng bó lại.
  • Trị chứng bạch đới ở nữ giới: Lá bạc sau, rễ cây bạch đồng từ, cây chó đẻ, biển đậu và đan sâm mỗi vị 16g, đem sắc cùng với 12g cây dừa cạn lấy nước uống. Ngày dùng 1 thang.
  • Hỗ trợ điều trị chứng u xơ tuyến tiền liệt: Chuẩn bị 16g đinh lăng, huyền sâm, dừa cạn, chè khô mỗi vị 12g, xuyên sơn và bối mẫu 10g, cát căn 6g, trinh nữ hoàng cung 5g. Tất cả đem sắc uống. Ngày uống 3 lần.
  • Hỗ trợ điều trị xơ gan và viêm gan: Sử dụng 10g diệp dạ châu, 10g cây hoa dừa cạn và 30g thân, rễ, lá của cây cà gai leo. Tất cả đem sao vàng, sắc uống ngày 1 thang.
  • Trị chứng rong kinh: Cây dừa cạn sao vàng (dùng toàn bộ thân, lá, rễ và hoa). Đem sắc uống liên tục trong 3 – 5 ngày.
  • Trị chứng mất ngủ: Hạt muồng sao đen và lá vông nem mỗi vị 12g, thân lá dừa cạn khô (sao vàng) 20g. Cho tất cả vào nôi, đem sắc lấy nước uống trước khi đi ngủ.
  • Trị chứng tiêu khát (khát nhiều và tiểu tiện nhiều): đem 20g cây dây thìa canh và 10g bông dừa sắc với 1 lít nước đến khi còn lại 3 bát. Chia thành 3 lần uống trong ngày, nên sử dụng sau khi ăn 15 – 20 phút.
  • Trị lỵ trực khuẩn: chuẩn bị hoàng liên và chi tử mỗi vị 10g, dừa cạn (sao vàng hạ thổ), đinh lăng, rau má, lá khổ sâm, cỏ mực và cỏ sữa mỗi vị 20g. Đem tất cả cho vào nồi, sắc với 600ml nước đến khi còn lại 300ml và chia thành 3 lần uống. Dùng liên tục trong vòng 5 ngày.
  • Trị chứng bế kinh: chuẩn bị hương phụ và nga truật mỗi vị 12g, kê huyết đằng, bông dừa (phơi khô), trạch lan mỗi vị 16g, tô mộc 20g, chỉ xác 8g và hồng hoa 10g. Đem các vị thuốc cho vào nồi, sắc với 500ml nước, còn lại 300ml và chia làm 2 lần uống.
  • Trị vết bỏng nhẹ: Lấy lá dừa cạn tươi, giã nát, đắp lên vết bỏng. Thực hiện 2 – 3 lần/ ngày. Lưu ý: Không thực hiện với những vết bỏng nặng, trợt lở da và bỏng da trên diện rộng.

Lưu ý khi sử dụng dừa cạn

• Không nên sử dụng dừa cạn làm thuốc cho người huyết áp thấp, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú
• Sử dụng quá nhiều dược liệu này có thể gây mù, thậm chi tử vong. Vì vậy không nên dùng quá 50g/ngày.
• Alkaloid trong dừa cạn có thể gây ra một số tác dụng phụ như táo bón, viêm miệng, nôn mửa, buồn nôn, rụng tóc, chán ăn, viêm thần kinh...
• Một số chuyên gia cho rằng dừa cạn trắng có tác dụng dược lý mạnh hơn dừa cạn màu hồng hoặc đỏ.
• Như đã nói ở trên, vinblastine và vincristine trong dừa cạn có tác dụng chống ung thư. Nhưng sử dụng tùy tiện có thể gây ngộ độc và tử vong.